Nguyên nhân gây tiêu chảy cấp ở trẻ

BS. Phạm Doãn Bạch Mai cho biết, tiêu chảy là đi ngoài phân lỏng bất thường và đi trên 3 lần/24 giờ (quan trọng là tính chất lỏng của phân, nếu đi ngoài nhiều lần phân bình thường hoặc trẻ bú mẹ hoàn toàn đi ngoài nhiều lần phân lỏng sệt cũng không phải là tiêu chảy).
Vì sao trẻ bị tiêu chảy cấp?
Tiêu chảy cấp là tiêu chảy khởi đầu cấp tính và kéo dài không quá 14 ngày.
Tiêu chảy cấp là nguyên nhân thứ 2 gây tử vong cho trẻ em sau nhiễm khuẩn hô hấp cấp. Trong đó 80% tử vong do tiêu chảy xảy ra ở trẻ dưới 2 tuổi. Nguyên nhân chính gây tử vong là mất nước, điện giải, sau đó là suy dinh dưỡng.

Nguyên nhân gây tiêu chảy cấp ở trẻ em
- Virus: Rota virus là tác nhân chính gây tiêu chảy nặng và đe doạ tính mạng trẻ dưới 2 tuổi. Các virus khác: Adeno virus, Norwalk virus
- Vi khuẩn: Escherichia Coli (E.Coli), lỵ trực trùng (Shigella), Campylobacter Jejuni, Salmonella không gây thương hàn, vi khuẩn tả. Trong đó lỵ trực trùng và tả có thể gây dịch lớn.
- Ký sinh trùng: Amip, đơn bào
Ngoài ra, các nguyên nhân khác cũng gây tiêu chảy cấp đó là dị ứng thức ăn, dùng kháng sinh…
Hậu quả của tiêu chảy cấp
-  Mất nước, mất natri.
- Thở mạnh, sâu, môi đỏ.
- Thiếu Kali: Trướng bụng, liệt ruột cơ năng, rối loạn nhịp tim.
Triệu chứng khi bị tiêu chảy cấp
- Tiêu chảy xảy ra đột ngột, phân lỏng đi nhiều lần, mùi chua, phân có thể có nhầy.Trường hợp lỵ thì phân nước có lẫn máu và nhầy mũi.
- Nôn: Thường xuất hiện đầu tiên trong tiêu chảy do rota virus, tụ cầu.
Chẩn đoán mức độ mất nước: Rất quan trọng để quyết định xử trí
Cách điều trị tại nhà
Cho trẻ uống thêm dịch ( càng nhiều càng tốt nếu trẻ muốn)
- Cho bú nhiều hơn và lâu hơn, nếu trẻ bú mẹ hoàn toàn thì cho uống Oresol sau bú. Nếu trẻ không bú mẹ hoàn toàn cho uống thêm 1 hay nhiều loại dịch như Oresol, súp, nước cơm, nước cháo hoặc nước sạch. Uống từng ngụm nhỏ bằng thìa, nếu trẻ nôn thì ngừng 10 phút rồi cho uống lại nhưng chậm hơn.
- Cho trẻ uống tuỳ theo trẻ muốn cho tới khi ngừng tiêu chảy.
- Cách pha ORS: Pha đúng tỷ lệ và sử dụng trong vòng 24h.
Tiếp tục cho trẻ ăn để phòng suy dinh dưỡng
- Khẩu phần hàng ngày nên tiếp tục và tăng dần lên, đảm bảo ăn chín, hợp vệ sinh, đủ dinh dưỡng. Tiếp tục cho bú tích cực nếu trẻ còn bú mẹ.
- Thực phẩm nên nghiền nhỏ, ăn thành nhiều bữa để dễ hấp thu. Nên ăn thịt, cá, trứng, các thực phẩm giàu kali như chuối, nước dừa, nước hoa quả tươi. Hạn chế chất xơ, thức ăn có nhiều đường. Không dùng nước uống có gas

- Sau khi hết tiêu chảy tiếp tục cho trẻ ăn thức ăn giàu năng lượng và thêm 1 bữa phụ/ ngày ít nhất trong 2 tuần. Nếu trẻ suy dinh dưỡng, bữa ăn phụ nên được tiếp tục cho đến khi trẻ đạt được cân nặng bình thường theo chiều cao.
Bổ sung kẽm hàng ngày trong 10-14 ngày:
Trẻ <6 tháng: 10mg/ngày. Trẻ >= 6 tháng tuổi 20mg/ngày, uống khi đói.
 Đưa trẻ đi khám ngay khi trẻ có 1 trong các biểu hiện sau:
- Đi ngoài phân lỏng liên tục, nôn tái diễn, sốt cao hơn, phân có máu
- Ăn uống kém hoặc bỏ bú hoặc không đỡ sau 2 ngày điều trị.
Biện pháp phòng bệnh tiêu chảy
- Nuôi con bằng sữa mẹ.Trẻ cần được bú mẹ hoàn toàn trong 6 tháng đầu, nghĩa là không phải ăn hoặc uống thêm thứ gì khác kể cả nước lọc. Trẻ được bú mẹ hoàn toàn sẽ ít mắc bệnh tiêu chảy cũng như các bệnh nhiễm trùng khác và tỉ lệ tử vong thấp hơn so với trẻ không được bú mẹ hoặc bú mẹ không hoàn toàn. Bú mẹ giảm nguy cơ dị ứng, tăng sức đề kháng. Bú mẹ giúp trẻ tối ưu hệ tiêu hoá, phát triển não bộ tốt nhất. Cho trẻ bú mẹ sớm nhất trong 1h đầu, bú theo nhu cầu, trẻ cần được bú mẹ tới 2 tuổi hoặc hơn.

- Cải thiện tập quán ăn dặm cho trẻ em: Cho ăn dặm khi tròn 6 tháng tuổi. Thức ăn cân đối, đầy đủ dưỡng chất. Nguồn thực phẩm, nguồn nước an toàn, nấu chín và dùng ngay sau khi chế biến. Nếu không dung luôn thì bảo quản trong ngăn mát tủ lạnh tối đa 2h.
- Sử dụng nguồn nước sạch cho vệ sinh, ăn uống.
- Rửa tay bằng xà phòng sau khi đi ngoài, thay tã lót cho trẻ, trước khi làm thức ăn,cho trẻ ăn, chăm sóc trẻ.
- Sử dụng hố xí hợp vệ sinh, xử lý an toàn phân trẻ nhỏ bị tiêu chảy
- Sử dụng thực phẩm an toàn, đảm bảo ăn chín, uống nước đã đun sôi.

- Phải tiêm phòng đầy đủ các loại vắc xin theo chương trình tiêm chủng mở rộng.
- Tiêm phòng sởi có thể giảm tỷ lệ mắc và mức độ trầm trọng của tiêu chảy. Vì sau khi bị sởi miễn dịch của trẻ giảm rất dễ mắc các bệnh nhiễm trùng trong đó có tiêu chảy cấp. Tất cả trẻ em cần tiêm phòng sởi ở độ tuổi kiến nghị.
- Vắc xin Rotavirus: Đã triển khai ở các nước phát triển cho thấy hiệu quả phòng ngừa tiêu chảy do Rotavirus rất tốt.
- Vắc xin lỵ, E. Coli đang được nghiên cứu sản xuất.
Tin liên quan:
Bù nước điện giải lúc nào là thích hợp
5 Sự thật về dinh dưỡng cho bé